Człowiek, który był czwartkiem - Gilbert K. Chesterton

Artysta jest anarchistą.¹

Spiskowiec nie powinien posługiwać się swoim imieniem. Odkrycie jego tożsamość, może zagrozić niepowodzeniem sprawy, o którą walczy. Potrzebny mu dobry pseudonim. Dni tygodnia nadają się do tego idealnie. W naturalny sposób można je wkomponować w wypowiedź i przekazać konieczne instrukcje.

Fabuła

Gabriel Syme zostaje zwerbowany przez policję do wydziału zajmującego się walką z terroryzmem. Udaje mu się przeniknąć do grupy anarchistów i nawet zostać wybranym do grona ich kierownictwa. Akurat trwają przygotowania do zamachu. Gabriel stara się zrobić wszystko, aby do niego nie dopuść i zdemaskować członków grupy, a przy tym samemu nie zostać zdemaskowanym. Kto kryje się pod kolejnymi nazwami dni tygodni?

Mając od niemowlęctwa styczność z przeróżnymi rodzajami buntu, Gabriel musiał się przeciw czemuś zbuntować, co czynił w ten sposób, że wyniósł na piedestał jedyną wartość, której nie hołdował nikt z jego rodziny: zdrowy rozsądek.²

Temat

Członkowie organizacji, która działa w powieści nazywają siebie szumnie anarchistami. Dążą do destabilizacji i planują ją osiągnąć to przy użyciu siły. Jest to temat, który nie traci na aktualności. Takie państwa jak Irlandia, czy Hiszpania borykają się z problemami wewnętrznymi, nie wspominając już o zagrożeniu ze strony organizacji muzułmańskich. Na liście stworzonej przez rząd amerykański znajduje się na dzień dzisiejszy 68 różnych stowarzyszeń o charakterze terrorystycznym ³, a pomyślcie sobie, że wystarczy jeden człowiek, żeby zasiać panikę.

Człowiek, który był czwartkiem pierwszy raz ukazał się w 1908 roku. Minęło już ponad 100 lat, a jego treść nie traci na aktualności. Przyznacie, że myśl ta nie napawa optymizmem.

Człowiek, który był czwartkiem to prawdziwe literacki szaleństwo.

Już na poziomie ustania gatunku trudno włożyć tę powieść w jakiekolwiek ramy. Z pozoru jest to coś na pograniczu kryminału i thrillera, ale naiwny ten, kto myśli, że na tym się kończy.

Książka ociera się o elementy satyry. Są tu sceny, które balansują na granicy absurdu. Bohaterowie są pełnokrwistymi gentlemanami i nawet w sytuacji zagrożenia nie zapominają o etykiecie. Nikt się z nikim nie szapie, tylko grzecznie się pyta: Czy byłbyś uprzejmy, sir?

Momentami robi się niezwykle tajemniczo. Wędrując ponurymi ulicami Londynu, mamy wrażenie, że mieszają się na nich sen i jawa.

Wreszcie, znajdziemy tu elementy powieści filozoficznej. Dialogi między bohaterami to mistrzostwo erudycji. Każda z kwestii jest rozpatrzona z różnych punktów widzenia, a dyskusje okraszone są doskonałymi metaforami i porównaniami.

(…) Och, jeśli nas wszystkich wywiódł w pole i się zabił... Tak, to byłby dowcip w jego stylu.⁴

Podsumowanie

Człowiek, który był czwartkiem z godnością może stać na półce klasyka literatury. Jest to prawdziwa uczta słowa. Gilbert K. Chesterton nie boi się polemizować z czytelnikiem, nie boi się mieszać mu w głowie rzucając trafne argumenty na uzasadnienie sprzecznych teorii. Stworzył powieść nie dającą się wpisać w żadne ramy i, niestety, nie tracącą na aktualności.

Książka wydana nakładem wydawnictwa Zysk i s-ka KLIK

1 Glibert K. Chesterton, Człowiek, który był czwartkiem, tłum. Tomasz Bieroń, wyd. Zysk i s-ka, Poznań 2019, s. 11.

2 Tamże, s. 50.

3 https://www.state.gov/foreign-terrorist-organizations/ [dostęp: 1.02.2020]

4 Gilbert K. Chesterton, dz. cyt., s. 214.