Efekt Susan - Peter Høeg

Przeciętna książka ma w granicach 300-500 stron. Ile trzeba przeczytać, żeby stwierdzić, że jest warta naszej uwagi? Jeżeli pierwsze 100 stron jest dla mnie trudne, czytanie się ciągnie, nie mogę skupić myśli na lekturze, książka niczym mnie nie intryguje robię sobie od niej przerwę. Tak właśnie miałam zrobić z thrillerem pt. Efekt Susan, jednak w głowie dzwonił mi jakiś dzwonek, żeby się nie poddawać, że to jest coś wyjątkowego. Posłuchałam się i ok. 180 strony nastąpił przełom. Coś zaskoczyło, a opisywana historia pochłonęła mnie bez reszty.

Szczerość jest zjawiskiem, które daje się zmierzyć. Od powszechnie występujących przemilczeń, z którymi wszyscy żyjemy, do skrajnej, która radykalnie zmienia naszą rzeczywistość.(...)¹

Fabuła

Susan ma dar. Potrafi wywołać u ludzi niepohamowaną szczerość. Osoba przebywająca w jej towarzystwie, nagle zaczyna się otwierać i wyjawiać najskrytsze sekrety. Nie trzeba jej nawet specjalnie ciągnąć za język. Słowa lecą same. Susan nazywa to zjawisko efektem.

Kiedy kobieta i jej rodzina wpadają w tarapaty, otrzymują propozycję nie do odrzucenia. Mają wykorzystać efekt do zbadania co zawiera raport tajemniczej Komisji Przyszłości. Komisji, której istnienie rząd skrzętnie ukrywa. Zaczynają ginąć ludzie, a Susan i jej rodzina odkrywają, że są śledzeni. Sytuacja staje się coraz bardziej niebezpieczna.

Fenomen tej książki polega tym, że jest to thriller z subtelnymi elementami fantastyki, a jednocześnie bardzo mocno osadzony w ramach nauki.

Peter Høeg wykreował intrygę, która spina całą fabułę. Na drodze Susan postawił dobrych i złych ludzi. Dał jej zadanie do wykonania i listę pytań, na które musi znaleźć odpowiedź.

Susan z wykształcenia jest fizykiem i przez pryzmat nauk ścisłych patrzy na świat. Wydaje się, że nie ma uczuć, że liczą się tylko liczby i zjawiska. Sprawia wrażenie osoby obcej oderwanej od świata, a z drugiej strony doskonale ten świat rozumie. Kobieta posiada dar zwany efektem. Z jednej strony jest on czymś niezwykłym, z drugiej, pomimo że nie wie, z czego on wynika, stara się wytłumaczyć jego działanie w logiczny, naukowy sposób.

Niektórzy wierzą w psychologię. Ja nie. Wszystko to biochemia bazująca na substracie efektów elektryczności kwantowej. Najwyraźniej Thorkild Hegn powstał z rozpuszczenia kilku naczelników i pułkowników oraz jednego dyrektora generalnego w balii wypełnionej żrącą cieczą. Następnie odparowano roztwór i tak powstał koncentrat, który teraz mamy przed sobą. (...)²

Peter Høeg czerpie również z nauk politycznych. Po pierwsze intryga kręci się wokół elit rządzących i najwybitniejszych Duńczyków (z rożnych dziedzin). Po drugie, autor prognozuje. Analizuje czynniki ekonomiczne, społeczne, klimatyczne i ruchy polityczne, aby nakreślić wizję przyszłości. Jaka jest ta wizja? Dla niektórych będzie wstrząsająca, inni pewnie stwierdzą, że wysnute wnioski są oczywiste. Na podkreślenie zasługuje fakt, że autor nie boi się wskazywać pewnych tendencji i potrafi grać na nastrojach społecznych.

- Europa to strefa komfortu. Żyjemy w kinie, gdzie na wszystkich czterech ekranach wyświetla się filmy familijne. (...)³

Podsumowanie

Jeżeli szukacie thrillera w klimacie Lackberg, Nesbø czy Larssona to nie sięgajcie po Efekt Susan. Ta powieść to wspaniałe połączenie sztuki i nauki. Jest to misternie zbudowana fabuła, która nie jest lekką w odbiorze, ale hipnotyzuje. Jest to futurystyczna opowieść o władzy, chciwości, oraz o nieco dziwnym obliczu miłości. Opowieść, która prowokuje czytelnika do spojrzenia trochę dalej niż przysłowiowe cztery ściany.

Nie chcę nikogo nastraszyć, bo powieść jest warta uwagi, raczej chcę was ostrzec i przygotować. Moim największym błędem było, że sięgnęłam po Efekt Susan po książce Anonimowa dziewczyna, która jest bardzo wciągająca, ale prosta w odbiorze. Przeskoczyłam do kompletnego przeciwieństwa, do literatury, która wymaga skupienia i refleksji. Nastawiłam się na inne wrażenia i ciężko było mi się z tym nastawieniem rozstać. Nie popełniajcie mojego błędu.

Książka wydana przez wydawnictwo Zysk i s-ka. KLIK

1P. Høeg, Efekt Susan, Wydawnictwo Zysk i s-ka, Poznań 2019, s. 59.

2Tamże, s. 109.

3Tamże, s. 240.